Cukrzyca jest pierwszą chorobą niezakaźną, którą została uznana za epidemię XXI wieku. Liczba diabetyków na świecie przekroczyła 400 milionów. W Polsce na cukrzycę choruje ponad 5% populacji, a liczba chorych dynamicznie rośnie, co jest związane z niekorzystnymi zmianami stylu życia, przede wszystkim zbyt małą aktywnością fizyczną i spożyciem nadmiaru kalorii. Ryzyko cukrzycy rośnie wraz z wiekiem. Chorobę tę stwierdza się u co czwartej osoby w wieku 60+.
Podwyższone stężenie glukozy
Podwyższone stężenie glukozy we krwi jest czynnikiem prowadzącym do uszkodzenia praktycznie wszystkich narządów i układów organizmu. Niedostateczna kontrola glikemii wraz z innymi zaburzeniami, które często towarzyszą cukrzycy, takimi jak nadciśnienie tętnicze i zaburzenia lipidowe, wiedzie do groźnych dla zdrowia i życia powikłań.
Najważniejsze znaczenie mają takie jak: zawał serca, udar mózgu, zespół stopy cukrzycowej (najczęstsza obok urazów przyczyna amputacji kończyn dolnych), przewlekła niewydolność nerek (cukrzyca jest najczęstszą przyczyną leczenia dializami) oraz retinopatia cukrzycowa, grożąca utratą widzenia.
Wcześniejsze wykrycie choroby
Rozwojowi wielu powikłań cukrzycy można by zapobiec, gdyby nie w większości przypadków bezobjawowy przebieg choroby. Szacuje się, że połowa chorych nie wie, że ma cukrzycę. Często się zdarza, że cukrzyca zostaje wykryta podczas hospitalizacji z powodu zawału serca lub udaru mózgu. Dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze wykrycie i aktywne leczenie cukrzycy, zanim dojdzie do rozwoju powikłań. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego badanie krwi w kierunku cukrzycy należy przeprowadzić u każdego kto skończył 45 lat i powtarzać je raz na trzy lata, o ile wynik był prawidłowy. Ale uwaga ! Wiele osób (można przyjąć, że większość młodszych dorosłych) wymaga szybszego wykonania badań diagnostycznych potwierdzających lub wykluczających cukrzycę. Są to osoby, u których występuje przynajmniej jedna z następujących nieprawidłowości:
- nadwaga lub otyłość (BMI 25 i/lub obwód talii 80 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn)
- obciążenia rodzinne cukrzycą (rodzice lub rodzeństwo)
- mała aktywność fizyczna
- nadciśnienie tętnicze
- dyslipidemia
- choroba sercowo-naczyniowa
- stwierdzenie we wcześniejszym badaniu stanu przedcukrzycowego
- przynależność do grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej na cukrzycę
dodatkowo u kobiet:
- przebycie cukrzycy ciążowej
- urodzenie dziecka 4 kg
- zespół policystycznych jajników
W przypadku przynależności do przynajmniej jednej z wyżej wymienionych grup ryzyka należy wykonać badania diagnostyczne w kierunku cukrzycy raz w roku. Diagnostyka jest bardzo prosta i obejmuje oznaczenie glikemii na czczo lub wykonanie testu obciążenia glukozą (potocznie zwanego krzywą cukrzycową). Co bardzo istotne, badania diagnostyczne nie mogą być wykonane glukometrem, a w laboratorium z krwi żylnej.
Glukometr to bardzo dobre urządzenie, służące samodzielnemu monitorowaniu glikemii przez diabetyków. Dokładność tych urządzeń, choć z biegiem lat coraz lepsza, jest jednak niewystarczająca do postawienia diagnozy.
Podsumowując:
1. Cukrzyca jest powszechnie występującą chorobą, a liczba chorych stale rośnie.
2. Przebieg cukrzycy jest bardzo często przez długi czas bezobjawowy, przez co choroba może prowadzić do poważnych powikłań.
3. Każda osoba, która skończyła 45 lat powinna przeprowadzić badania w kierunku cukrzycy.
4. Stwierdzenie przynależności do którejkolwiek z grup ryzyka cukrzycy powinno skutkować niezwłocznym wykonaniem badań diagnostycznych.
dr n. med. Sławomir Badurek
specjalista diabetologii i chorób wewnętrznych
